Kiezen

Steeds meer organisaties werken met programma’s voor het aanpakken van complexe, doelgerichte opgaven. Waarom eigenlijk? Wanneer is dat handig en verstandig? En wat zou dat dan op moeten leveren? Vaak is het helemaal niet zo’n bewuste keuze, terwijl het werken met programma’s wel veel impact heeft op de organisatie. In dit eerste hoofdstuk van Werken aan Programma’s nemen we je mee in wat programma’s zijn, wat ze onderscheidt en wanneer de programma-aanpak nuttig is.

In programma’s werken mensen tijdelijk samen aan het realiseren van belangrijke doelen. Denk aan het terugdringen van de criminaliteit onder jongeren in een stad, het verlagen van het aantal fouten in een productieproces, het vergroten van de klantgerichtheid onder medewerkers of het verhogen van de leefbaarheid in een wijk. Doelen die op dat moment extra aandacht vragen, omdat ze belangrijk en urgent zijn en het niet lukt ze langs gebaande paden tot stand te brengen.

Het werken met programma’s past goed bij actuele ontwikkelingen in organisaties en in onze maatschappij. Bestaande structuren en systemen schieten steeds vaker te kort om voor elkaar te krijgen wat we graag willen. Organisaties werken meer en meer samen bij het realiseren van hun doelen. Ze hebben behoefte aan tijdelijke en flexibele werkverbanden, waarin mensen slagvaardig en gefocust aan de slag gaan om iets bijzonders te verwezenlijken. Programma’s beantwoorden aan die behoefte.

Wij zien programma’s in eerste instantie als een manier van samenwerken, net zoals projecten, processen, routines en improvisaties. Elk van deze werkvormen past bij een ander type vraagstuk en heeft voor- en nadelen. Keuzes tussen die werkvormen in de praktijk vaak te nonchalant gemaakt. Ineens heet iets ‘programma’. Maar wat betekent dat? En wat moet dat dan opleveren? Een bewuste keuze helpt misverstanden te voorkomen en met dezelfde verwachtingen op pad te gaan.

Centrale vraag in dit hoofdstuk

Dit hoofdstuk draait om de centrale vraag: Wanneer en waarom zou je kiezen voor een programmatische aanpak? Daaronder ligt het antwoord op vragen als: Wat is een programma? Wat maakt een programma anders dan een project of een proces? Wat is de toegevoegde waarde van de programma-aanpak en hoe ziet die aanpak er op hoofdlijnen uit? Wat gaat er dan anders en wanneer is dat nuttig of nodig?

De kernboodschap: Het werken met programma’s past heel goed bij deze tijd van snelle veranderingen. Het helpt strategische doelen na te streven, maar is geen medicijn voor alle kwalen. Kies er bewust voor en betrek daarbij vroegtijdig de belanghebbenden om samen een stevig fundament te leggen.

Hoe dit hoofdstuk is opgebouwd

We beginnen dit hoofdstuk met onze visie op programma’s. We vergelijken ze met andere manieren van werken, zoals projecten en processen. Daarna schetsen we de bouwstenen van onze programma-aanpak. Vervolgens zetten we de kenmerken van een programma op een rij en gaan we in op de redenen om deze aanpak te kiezen. Ook gaan we in op onze opvattingen bij programma’s. Het hoofdstuk sluit af met een korte vergelijking van methodes voor programmamanagement.

Dit hoofdstuk is vooral nuttig voor mensen die hun eerste stappen in programmamanagement zetten en een eerste beeld willen krijgen van wat dat globaal inhoudt. Dat geldt bijvoorbeeld ook voor mensen die willen weten wat programma’s onderscheidt van projecten. Of bestuurders en managers die willen bepalen hoe het werken met programma’s zich verhoudt tot andere manieren van werken en of programmamanagement wellicht een goede aanpak voor hun organisatie zou kunnen zijn.

Dit hoofdstuk als download

Je kunt het hoofdstuk als pdf-bestand downloaden. Daarvoor klik je hieronder op de kaft.