Er zijn veel overeenkomsten tussen programma's en allianties. Dat is mijn conclusie na het horen van de presentatie van Prof Ard-Pieter de Man op het PGM Open van 4 februari. Volgens prof De Man zijn allianties samenwerkingsverbanden tussen onafhankelijke organisaties met een gemeenschappelijk doel, gezamenlijke besluitvorming, gezamenlijke kosten en baten, een niet-hiërarchische verhouding tussen partijen, een open einde en incomplete contracten. Daar waar prof De Man het criterium gemeenschappelijk doel noemt gaat de programmamanager meteen rechtop zitten: dat lijkt op een programma. 

Consortia in projecten

Daar staan tegenover de kenmerken van het open einde en incomplete contracten, waar je programma's minder in herkent. Aan een echte vergelijking tussen programma's en allianties is prof. De Man niet toegekomen. Wel stipte hij even een vergelijking met een project aan dat zeker geen open einde kent, integendeel zelfs, geen gezamenlijke kosten en baten en ook een hiërarchische verhouding tussen opdrachtgever en opdrachtnemer. Het valt dan ook op dat een relatie tussen klant en leverancier bij De Man geen alliantie vormt en ook de fusie niet omdat deze één nieuwe organisatie is. Een consortium is volgens hem weer wel een alliantie. Dan rijst natuurlijk de vraag hoe je het bestaan van consortia in veel projecten moet duiden.

Twee scholen van besturing

Interessant was ook de presentatie van twee scholen van besturing van een alliantie. De eerste school wordt Control genoemd: trefwoorden daarin zijn contracten, targets en extrinsieke motivatie. De andere school heet Trust met als trefwoorden visie, normen en waarden en intrinsieke motivatie. Het opmerkelijke is dat prof De Man vertelde dat de Trust-vorm van besturen het beste aansluit bij het karakter van een alliantie (open einde, niet-hiërarchische verhoudingen), maar dat de Control-vorm het meeste voorkomt in de huidige allianties. Wat mij betreft is dat dan weer een overeenkomst tussen allianties en programma's: van programma's willen we dat ze gebaseerd zijn op visie en vertrouwen, in de praktijk grijpen de meeste programma's naar targets en controle. 

Ook in de korte casus die De Man presenteerde stond het zoeken naar een gemeenschappelijke visie en/of gemeenschappelijk belang met daaraan gekoppelde doelen centraal. Wat mij betreft dus impliciet veel overeenkomsten. Dit smaakt zeker naar meer en naar een diepgaander discussie dan tijdens het PGM Open mogelijk was.