In hun boek Veranderkracht (2013) presenteren Ten Have c.s. een model waarmee je de veranderkracht rond een veranderproces kunt bepalen en vormgeven. Op 17 mei aanstaande zal Maarten Otto ons in de PGM Community meenemen in de werking van het model en de toegevoegde waarde voor programma's.

Over enkele weken zal ook de nieuwe release van Werken aan Programma's verschijnen. In de nieuwe versie van het hoofdstuk Programmeren zullen we onder meer ingaan op het Veranderkrachtmodel ter ondersteuning van het vaststellen van de robuustheid van een programma. In deze blog alvast een vooruitblik.

Veranderkracht wordt in de optiek van Ten Have c.s. bepaald door de combinatie van vijf elementen die zij Rationale, Effect, Focus, Energie en Verbinding noemen. Die helpen in samenhang met de Context, die zich rond het model bevindt, het veranderproces te begrijpen, te hanteren en te laten werken.

Zonder het model op deze plek geheel te willen uitleggen, kunnen we stellen dat het sterke verwantschap vertoont met de zeven activiteiten die wij hebben onderscheiden onder het thema van programmeren. De elementen die daarin aan de orde komen, vinden we ook grotendeels terug in het model en vice versa.

Aan de hand van het model definiëren Ten Have c.s. zogenaamde disfuncties. Dat zijn uitingen van het ontbreken of verkeerd ingevuld hebben van een of meer van de elementen in het model. Voor het bepalen van de robuustheid van een programma zijn die disfuncties eveneens interessant en bruikbaar.

Ze geven namelijk zicht op de potentiële slaag- en faalfactoren van een veranderproces en daarmee van een programma. Daarom hebben we een eigen doorvertaling gemaakt van de namen van de elementen naar de onderdelen van een programma, zonder daarbij overigens het model al te veel geweld aan te willen doen:

• Rationale: deze wordt gevormd door de historie, context, aanleiding en ambitie; de programmavisie
• Effect: hieronder vallen de doelen, baten en resultaten en tevens de inspanningen (interventies)
• Focus: deze bestaat uit de condities die het programma ondersteunen of tegenwerken
• Energie: hiertoe behoren met name de middelen middelen en het vermogen van de organisatie
• Verbinding: deze wordt gevormd door de programmastrategie, als brug tussen ambitie en aanpak
• Context: het vertrekpunt voor het programma; dit element is wat ons betreft onderdeel van de rationale

Wat is nu kenmerkend voor de situatie wanneer een element afwezig is of verkeerd is ingevuld? Op basis van de voorbeelden van Ten Have c.s. hebben we een doorvertaling naar programma’s gemaakt.

Disfuncties in programma’s (naar: Ten Have, 2013)

Aan de hand hiervan kun je de onderzoeken waar het mogelijk nog aan schort. Naast deze disfuncties onderscheiden Ten Have c.s. overigens nog meer verschijningsvormen, bijvoorbeeld wanneer twee of drie elementen ontbreken. Die laten we voor nu buiten beschouwing.

Benieuwd naar jouw gedachten hierover. Mis je dingen, zien we zaken over het hoofd?

Het is wat ons betreft zeker de moeite waard om als programmamanager wat meer kennis te nemen van het Veranderkrachtmodel en het te gebruiken om de veranderkant van je programma goed vorm te geven! Zien we je op 17 mei om erover door te praten? Meld je aan op de site van de PGM Community.